देशांतल्या चक्रीवादळाच्या धोक्यांक तोंड दिवपाच्या हेतान भारत सरकारान राष्ट्रीय चक्रीवादळाचो धोको कमी करपाचो प्रकल्प सुरू केला. भारताच्या दर्यादेगेवेल्या राज्यांनी आनी UT’s च्या चक्रीवादळांचो परिणाम उणो करपा खातीर योग्य संरचनात्मक आनी बिगर संरचनात्मक उपाय करप हो प्रकल्पाचो एकंदर हेत आसा.
गृह मंत्रालयाच्या (एमएचए) आश्रया खाला राष्ट्रीय आपत्ती वेवस्थापन प्राधिकरण (एनडीएमए) सहभागी राज्य सरकारां आनी राष्ट्रीय आपत्ती वेवस्थापन संस्था (एनआयडीएम) हांचे समन्वयान प्रकल्प चालीक करतले.
प्रकल्पान १३ चक्रीवादळ प्रवण राज्यां आनी केंद्रशासीत प्रदेश (यूटी) वळखून घेतल्यात, जातूंत असुरक्षीततायेची वेगवेगळी पातळी आसा. चक्रीवादळाची वारंवारता, लोकसंख्येचो आकार आनी आपत्ती वेवस्थापनाची सद्याची संस्थात्मक यंत्रणा हांचेर आदारून ह्या राज्यां/संघाटीचें फुडें दोन वर्गांत वर्गीकरण केलां. हे वर्ग अशे आसात:
• पयलो वर्ग: चड असुरक्षीतताय आशिल्लीं राज्यां म्हळ्यार आंध्र प्रदेश, गुजरात, ओडिशा, तमिळनाडू आनी अस्तंत बंगाल.
• दुसरी श्रेणी:उणें असुरक्षीततायराज्यांम्हळ्यार महाराष्ट्र, कर्नाटक, केरळ, गोंय, पांडीचेरी, लक्षद्वीप, दमण आनी दीऊ, अंदमान आनी निकोबार जुंवे.
प्रकल्पाचे उद्दिश्टः
एनसीआरएमपीचो प्रकल्प उदरगतीचो हेतू म्हळ्यार दर्यादेगेवेल्या समुदायांची चक्रीवादळ आनी हेर जल हवामान धोक्यांक लागून असुरक्षीतताय उणी करप
(i) सुरवातीची शिटकावणी प्रसार करपाची पद्दत सुदारल्या
(ii) आपत्तींक जाप दिवपा खातीर थळाव्या समुदायांची क्षमता वाडयल्या
(iii) आणीबाणीच्या आलाशिऱ्याचो मेळ सुदारप, लोकांक भायर काडप, आनी उंच वाठारांनी वाऱ्याच्या वादळां, हुंवार आनी वादळी उदकाच्या उदकांतल्यान संरक्षण
(iv) एकंदर उदरगत अजेंडेंत जोखीम उणी करपाच्या उपायांक मुखेल प्रवाहांत हाडपाक सक्षम करपा खातीर केंद्रीय, राज्य आनी थळाव्या पांवड्यार डीआरएम क्षमता घटमूट करप.
२.अर्थीक आनी प्रकल्प करार एनसीआरएमपी संबंदीत अर्थीक वेव्हार खातें, संवसारीक बँक आनी आंध्र प्रदेश आनी ओडिशा राज्य सरकारां मदीं १४.१.२०११ दिसा स्वाक्षरी केल्ली. फेज-I ची प्रकल्प पुराय जावपाची तारीक ३१ मार्च २०१८. एनडीएमए सरकाराच्या समन्वयान. आंध्र प्रदेश आनी ओडिशा आनी नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ डिझास्टर मॅनेजमेंट (एनआयडीएम) ही केंद्रीय प्रायोजीत येवजण म्हणून १००० रुपया खर्च करून. २५४१.६० कोटी रुपया आसात. ह्या प्रकल्पाक संवसारीक बँकेन एक... अनुकूल करपाक येवपी कार्यावळ रीण (एपीएल) कडेन आंतरराष्ट्रीय उदरगत संघटनेचें (आयडीए) क्रेडीट रू. १९८५.६८ कोटी रुपया. उरिल्ली रक्कम रू. ५५५.९१ कोटी आंध्र प्रदेश आनी ओरिसा सरकारांनी (फकत घटक ब खाला) योगदान दितले. हेर घटकांक केंद्र सरकारान शंबर टक्के निधी दितले.
एनसीआरएमपी (अतिरिक्त वित्तपोषण)चक्रीवादळा वेळार दिसून आयिल्लीं मुळाव्या साधनसुविधां खातीर आशिल्लीं अंतरां भरपा खातीर अतिरिक्त मुळावी बांदावळ तयार करून तयार केल्या . अतिरिक्त अर्थीक निधी खाला वट्ट खर्च ८३५ कोटी रुपया आसा. ज्यांतूंत संवसारीक बँके कडल्यान ६४५.७९ कोटी रुपया पत आनी एनसीआरएमपी पीएच-आयंतल्याच ओळींचेर घटक-बी खाला वट्ट १८९.२१ कोटी रुपया राज्य सरकारांचें २५% योगदान आसपावीत आसा. भारत सरकारान एपी आनी ओडिशा राज्यां खातीर जुलय, २०१५ वर्सा अतिरिक्त अर्थीकीकरणाक मान्यताय दिल्या आनी ऑक्टोबर २०१७ मेरेन बंद जातली.
एनसीआरएमपी फेज-IIभारत सरकारान गोंय, गुजरात, कर्नाटक, केरळ, महाराष्ट्र आनी अस्तंत बंगाल राज्यांचो आस्पाव करून मार्च, २०२० मेरेन पांच वर्सां खातीर जुलय,२०१५ त फेज-IIक मान्यताय दिल्या आनी संवसारीक बँकेच्या निधींतल्यान १८८१ रुपया २३६१.३५ कोटी रुपया खर्च केला .२०क्रॅ. उरिल्ली रक्कम ४८०.१५ कोटी रुपया. राज्य सरकारांनी आपलो वाटो म्हूण योगदान दितात. एनसीआरएमपी फेज-II खाला जमनीपोंदा केबलिंगाच्या उपघटकाचो आस्पाव केला. (घटक-ब खाला).
मिशन स्टेटमेंट: राष्ट्रीय चक्रीवादळ धोको कमी करपाचो प्रकल्प चक्रीवादळ धोको आशिल्ल्या राज्यांनी आनी भारताच्या केंद्रशासीत प्रदेशांनी असुरक्षीतताय उणी करपाचो आनी दर्यादेगेवेल्या पर्यावरण यंत्रणेच्या संवर्धनाक अनुरूप, लोकांक आनी मुळाव्या साधनसुविधा आपत्तींक लवचीक करपाचो यत्न करता.
मुखेल उद्दिश्टां: फुडले संरचनात्मक आनी बिगर संरचनात्मक उपाय हातांत घेवन आपलें मिशन पुराय करपाचो प्रकल्पाचो हेत आसा,
अ. निमाण्या मैल जोडणी सुदारून सुरवातीची शिटकावणी आनी संचारण प्रणाली.
ब. बहुउद्देशीय चक्रीवादळ आश्रय (एमपीसीएस) बांदप आनी टिकावू देखरेख, रस्ते आनी पूल बांदपा वरवीं ह्या आनी आदींच भायर सरपी एमपीसीएस आनी संवयींनी प्रवेश आनी सुदारप सुदारप, वादळां पासून संरक्षण करपा खातीर वेंचून काडिल्ल्या सुवातींनी दर्यादेगेवेले तटबंदी बांदप, हुंवार आनी वादळाच्या उदकाच्या उदकाच्या उदकाच्या उदकाच्या उदकांतल्यान भायर सरप उच्च धोक्याचे वाठार आनी जमनीपोंदा केबलिंग.
क. आपत्तींक प्रतिसाद दिवपाची थळाव्या समुदायांची क्षमता आनी क्षमता वाडयली, आनी केंद्रीय, राज्य आनी थळाव्या पांवड्यार आपत्ती जोखीम कमी करप (डीआरएम) क्षमता घटमूट करप, जाका लागून जोखीम कमी करपाच्या उपायांक एकंदर उदरगत अजेंडेंत मुखेल प्रवाहांत हाडप शक्य जातलें.
गोंय सरकारान गोंय राज्या खातीर एनसीआरएमपी खातीर उदका संसाधन खात्याचो मुखेल अभियंतो नोडल अधिकारी म्हूण नेमणूक केल्या.
संदर्भ:- https://ncrmp.gov.in and https://goawrd.gov.in/ncrmp